Przymus bezpośredni w aspekcie etycznym
Przymus bezpośredni w aspekcie etycznym
Direct coercion in the ethical aspect
KAROLINA FILIPSKA, ROBERT ŚLUSARZ
ISSN 2451-1846
DOI: http://dx.doi.org/10.21784/IwP.2017.024
Streszczenie:
Wstęp. Przymus bezpośredni jest elementem interwencji medycznej. Przy jego zastosowaniu dochodzi wówczas do naruszenia podstawowych praw człowieka tj. prawa wolności. Przymus bezpośredni jest działaniem stosowanym wobec pacjentów w stanie pobudzenia bądź agresji. W pewnych okolicznościach stanowi konieczność. Należy pamiętać, iż powinien być stosowany jako działanie absolutnie ostateczne. Celem pracy jest ukazanie przymusu bezpośredniego w aspekcie etyki medycznej.
Przegląd. Etyka to ogół zasad moralnych, które są przyjęte w określonym czasie przez daną zbiorowość społeczną. Często określana jest ona także jako synonim moralności. Również Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej zapewnia wszystkim swoim obywatelom fundamentalne prawo do zachowania i poszanowania ich wolności i godności. Te dwie wartości stanowią nieodzowny element natury człowieka. Stosowanie przymusu bezpośredniego w uzasadnionych ściśle przypadkach nie stanowi naruszenia dóbr etycznych i autonomii człowieka. Ze strony medycznej przymus bezpośredni stanowi interwencję terapeutyczną. Jego wiodącym celem jest zabezpieczenie chorego przed pogorszeniem stanu zdrowia oraz umożliwienie udzielenia mu pomocy medycznej.
Wnioski. Obowiązujące w Polsce prawo dopuszcza stosowanie czterech różnych form przymusu bezpośredniego w określonych ściśle sytuacjach. Zastosowanie przymusu powinno stanowić ostateczność w skrajnych i wyjątkowych zdarzeniach. Zawsze należy pamiętać, iż stosowanie środków przymusu bezpośredniego powinno odbywać się z poszanowaniem praw godności człowieka.
Abstract:
Introduction. Direct coercion is an element of medical intervention. When it is applied, then there is a violation of basic human rights, .ie. the right to freedom. Direct coercion is an action applied to patients in a state of agitation or aggression. It is a necessity in certain circumstances. It should be remembered that it can be used as an absolutely final meassure. The aim of the work is to show direct coercion in the aspect of medical ethics.
Overview. Ethics is defined as a code of moral principles that are adopted at a given time by a given social community. Often it is also referred to as a synonym of morality. Also, the Constitution of the Republic of Poland provides its citizens with the fundamental right to preserve and respect their freedom and dignity. These two values are an indispensable element of human nature. The use of direct coercion in strictly substantiated cases is not a violation of ethical values and human autonomy. From medical point of view , direct coercion is a therapeutic intervention. Its leading goal is to protect patients from health deterioration and to enable them medical assistance.
Conclusions. Law in Poland allows the use of four different forms of direct coercion in strictly defined situations. The use of coercion should be the last resort in extreme and exceptional events. It should always be remembered that the use of direct coercion measures should respect the rights of human dignity.
Słowa kluczowe:
etyka, przymus bezpośredni, pacjent
Keywords:
ethics, direct coercion, patient
Pełny tekst:
PDF 76-87
Bibliografia / Bibliography:
1.Encyklopedia Popularna PWN. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2017.
2.Migoń P.M. Wstęp do etyki. Skrypt. Wydawnictwo Elektronicznie, Gdańsk 2013.
3.Gogacz M. Czym jest etyka zawodowa. Andrzejuk A. (Red.), Zagadnienie etyki zawodowej. Oficyna Wydawnicza Navo, Warszawa 1998.
4.Mariański J. Socjologia moralności Marii Ossowskiej w opinii wybranych środowisk katolickich. Zeszyty Naukowe KUL. 2016; 234: 23-45.
5.Drzeżdżon W. Etyczne aspekty pracy zawodowe. Wybrane zagadnienia. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość. 2013; 10: 21-35.
6.Drzeżdżon W. Etyczno-deontologiczne kompetencje nauczyciela-wychowawcy. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość. 2007; 4: 204–210.
7.Januszek H., Sikora J. Socjologia pracy. Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 1998.
8.Rębak D., Głuszek S. Wpływ poczucia koherencji i stopnia wykształcenia na motywy i zadowolenie z dokonanego wyboru zawodu ratownika medycznego. Problemy Pielęgniarstwa. 2014; 22(4): 490-495.
9.Buchelt B. Perspektywa rozwoju funkcji personalnej w jednostkach sektora usług medycznych w Polsce. Stępniewski J., Karniej P., Kęsy M. (Red.), Innowacje organizacyjne w szpitalach. ABC a Wolters Kluwer business, Warszawa 2011.
10.Stor M. Prawne i etyczne zagadnienia zarządzania kadrami. Listwan T. (Red.), Zarządzanie kadrami. Wyd. IV zmienione, C.H. Beck, Warszawa 2010.
11.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U.1997.78. 483 z późn. zm.).
12.Banaszak B. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej: komentarz, Wyd. C.H. Beck, Warszawa 2012.
13.Ustawa z 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2009 r., Nr 52, poz. 417 z późn. zm.).
14.Dukiet-Nagorska T. Autonomia pacjenta a polskie prawo karne. Oficyna a Wolters Kluwer business, Warszawa 2008.
15. Kobińska A. Zakres autonomii pacjenta na przykładzie nie wyrażenia zgody na zastosowanie preparatu krwi podczas ewentualnej interwencji medycznej w bliżej nieokreślonej przyszłości. Transformacje Prawa Prywatnego. 2006; 3: 35–51.
16.Milik A. Przymus bezpośredni w psychiatrii w świetle obowiązujących przepisów. Prawo i Medycyna. 2007; 2.
17.Kokoszka A. Postępowanie w stanach naglących. Bilikiewicz A., Pużyński A.S., Rybakowski J., Wciórka J. (Red.), Psychiatria. Urban&Partner, Wrocław 2003.
18.Behnam M., Tillotson R., Davis S. Davis S., Hobbs G. Violence in the emergency department: a national survey of emergency medicine residents and attending physicians. J Emerg Med. 2011; 40(5): 565-579.
19.Lisowska A. Ograniczenie autonomii jednostki, a może ochrona konstytucyjnych praw i wolności człowieka. Normatywne aspekty stosowania ,,przymusu bezpośredniego” w psychiatrii. Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna. 2014; 3(2): 111-138.
20.Ustawa z dnia 2 sierpnia 1997 roku Kodeks karny (Dz. U. rok 1997 numer 88 poz. 553).
21.Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia publicznego ((Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.).
22.Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 czerwca 2012 roku w sprawie sposobu stosowania i dokumentowania zastosowania przymusu bezpośredniego oraz dokonywania oceny zasadności jego zastosowania (Dz.U. 2012 poz. 740).