Standardowe i niestandardowe zachowania językowe lekarzy i pacjentów. Propozycja projektu badawczego
Standard and nonstandard linguistic behaviours of the doctor – patient communication. The proposal of a research Project
MICHAŁ CHOJNOWSKI
ISSN: 1896-4087
DOI: http://dx.doi.org/10.21784/ZC.2016.011
Streszczenie:
Celem artykułu jest omówienie projektu badawczego dotyczącego komunikacji lekarza z pacjentem w realnych sytuacjach z perspektywy teorii aktów mowy. Intencją autora jest pokazanie możliwości badań standardowych i niestandardowych zachowań językowych lekarzy i pacjentów. Relacja lekarz – pacjent jest jednym z najistotniejszych elementów efektywnego procesu leczenia. Przekaz informacji pacjentowi powinien być ukierunkowany i dostosowany do specyficznej grupy chorych i indywidualnego człowieka. Jakość kontaktu pomiędzy chorym a osobą leczącą, ma istotne znaczenie w procesie zdrowienia. Zwiększenie roli pacjenta w procesie diagnozy i leczenia jest obecne w założeniach jeszcze bardziej kompleksowego podejścia do zdrowia.
Słowa kluczowe: lekarz, pacjent, komunikacja, organizacja opieki medycznej, akt mowy
Abstract:
The aim of the article is to discuss a research project on doctor – patient communication in real-life situation from the perspectives of the speech act theory. The intention of the author is to show and characterize the standard and nonstandard linguistic behaviours of the doctor – patient communication. The ability to communicate with patients is an important element of effective therapy. Information with patients receive should be focused and adjusted to both the particular patient group and the individual recipient. The quality of a relationship between physician and patient is vital to recovery from illness. Increasing the role of the patient in the process of the diagnosis and the treatment is present in the design of the diagnosis and the treatment is present in the design of more comprehensive approach to health.
Słowa kluczowe:
lekarz, pacjent, komunikacja, organizacja opieki medycznej, akt mowy
Keywords:
doctor, patient, communications, organization of medical care, act speech
Pełny tekst:
PDF - 80-103
Bibliografia:
Austin J. L., How to Do Things with Words, Harvard University Press, London 1962.
Austin J. L., Mówienie i poznawanie: rozprawy i wykłady filozoficzne, PWN, Warszawa 1993.
Awdiejew A., Gramatyka interakcji werbalnej, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2004.
Awdiejew A., Strategie konwersacyjne (próba typologii), „Socjolingwistyka” 1991, t. XI.
Barański J., Waszyński E., Steciwko A. (red.), Komunikowanie się lekarza z pacjentem, Wydawnictwo Astrum, Wrocław 2000.
Boniecka B., Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu M. Curie-Skłodowskiej, Lublin 1999.
Boniecka B., Niestandardowe zachowania językowe lekarzy i pacjentów, „Poznańskie Spotkania Językoznawcze” 2004, Tom XIII.
Clarke G., Hall R., Rosencrance G., Physician – Patient Relations: No More Models, „American Journal of Bioethics” 2004, nr 2.
Cordella M., The Dynamic Consultation: A Discourse Analytical Study of Doctor – Patient Communication, John Benjamins, Amsterdam-Philadelphia 2004.
Emanuel E. J., Emanuel L. L., Four models of physician – patient relationship, „Journal American Medical Association” 1992, nr 16.
Enelow A. J., Swisher S. N., Interviewing and patient care,. Oxford University, New York 1986.
Freidson E., Profession of Medicine: A Study of the Sociology of Applied Knowledge, Harper and Row, New York 1970.
Gordon T., Edwards W. S., Rozmawiać z pacjentem: podręcznik doskonalenia umiejętności komunikacyjnych i budowania partnerskich relacji, Wyd. SWPS Academica, Warszawa 2009.
Górnicz M., Odmienności formalno-funkcjonalne wykładników dyskursu asekuracyjnego w opisach wyników badań diagnostycznych w medycynie, „Komunikacja Specjalistyczna” 2009, nr 2.
Grabowski P., Lutczyn E., Jak rozmawiać z lekarzem. Wyd. Madipage, Warszawa 2012.
Grice H. P., Logic and Conversation, [w:] Syntax and Semantics. T. 3: Speech Acts, P. Cole, J. L. Morgan (red.), Academic Press, New York 1975.
Grice H. P., Logika a konwersacja, przekł. B. Stanosz, [w:] Język w świetle nauki, B. Stanosz (red.) Warszawa 1980.
Grice H. P., Logika a konwersacja. Przekł. J. Wajszczuk, „Przegląd Humanistyczny” 1977, nr 6.
Grice H. P., Presupposition and Conversational Implicature, [w:] Radical Pragmatics, P. Cole (red.), Academic Press, New York 1981.
H. Waitzkin, Doctor – patient communication: Clinical implications of social scientific research, „Journal of The American Medical Association” 1984, Vol. 252.
Have P. ten, The consultation as a genre, [w:] Text ant Talk as Social Practice, B. Torode (red.), Floris Publications, Dordrecht/Providence 1989.
Hebanowski M., Kliszcz J., Trzeciak B., Poradnik komunikowania się lekarza z pacjentem. Wyd. PZWL, Warszawa 1999.
Iluk J., Problemy tłumaczenia nazw medycznych na przykładzie języka polskiego i niemieckiego, „Glottodidactica” 1998, nr 26.
Kita M. (red.), Porozmawiajmy o rozmowie. Lingwistyczne aspekty dialogu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003.
Kokot U., Metody przekładu niemieckich nazw medycznych na język polski, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2001.
Korsch B.M., Harding C., Świadomy pacjent. Jak mówić, żeby lekarz Cię słuchał, Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
Labocha J., Tekst, wypowiedź, dyskurs, [w:] Styl a tekst, S. Gajda (red.), Wyd. Uniwersytetu Opolskiego, Opole 1996.
Lankamp R. E., Study on the Effect of Terminology of L2 Language Comprehension. Should Specialist Terms in Medical Texts be Avoided?, Rodopi, Amsterdam 1989.
Laskowska E., Dyskurs parlamentarny w ujęciu komunikacyjnym, Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2004.
Lyons J., Semantyka, t. I, PWN, Warszawa 1989.
Markowski A., Kultura języka w porozumiewaniu się lekarza z pacjentem, [w:] Porozumienie z pacjentem. Relacje i komunikacja, J. Doroszewski, M. Kulus, A. Markowski (red.), Wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2014.
Mayerscough P. R., Ford M., Jak rozmawiać z pacjentem, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2002.
Mishler E. G., The Discource of Medicine: Dialectics of Medical Interviews. Albex, Norwood 1984.
Ostrowska A., Zachowania zdrowotne Polaków na początku XXI wieku [w:] Polska początku XXI wieku. Przemiany kulturowe i cywilizacyjne, K. Frysztacki, P. Sztompka (red.), Wydawnictwo PAN, Warszawa 2012.
Parsons T., Social Structure and Personality, Free Press, New York 1964.
Parsons T., The Social System, Routlege, London 1951.
Pendleton D., Hasler J. (red.), Doctor-patient communication, Academic Press, New York 1983.
Pisarkowa K., O spójności tekstu mówionego, [w:] Tekst i język. Problemy semantyczne, M. R. Mayenowa (red.), Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1974.
Pisarkowa K., Składnia rozmowy telefonicznej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1981.
Prokop I., Aspekty analizy pragmalingwistycznej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2010.
Rosch E., Human Categorization, [w:] Studies in Cross-Cultural Psychology, W. Warren (red.), Academic Press, London 1977.
Skubalanka T. (red.), Studia nad składnią polszczyzny mówionej, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1978.
Starzec A., Charakterystyka genologiczna i stylistyczna ulotki medycznej, [w:] Język a komunikacja 17: Język polski XXI wieku: analizy, oceny, perspektywy, G. Szpila (red.), Wyd. Krakowskie Towarzystwo Popularyzowania Wiedzy i Komunikacji Językowej „Tertium”, Kraków 2007.
Starzec A., Ulotka medyczna i jej przemiany, „Stylistyka” 2007, nr 16.
Stefaniak K., Władza i tożsamość w komunikacji lekarz – pacjent, Oficyna Wydawnicza ATUT - Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe, Wrocław 2011.
Szasz T., Hollender M. H., A contribution to the philosophy of medicine: the basic models of the doctor – patient relationship, „Archives of Internal Medicine” 1956, nr 97.
Titkow A., Zachowania związane ze zdrowiem i chorobą jako element wiedzy o społeczeństwie, [w:] Socjologia medycyny. Podejmowane problemy, kategorie analizy, A. Ostrowska (red.), Warszawa 2009.
Waitzkin H., A critical theory of medical discourse. Ideology, social control and the processing of social context in medical encounters, „Journal of Health and Social Behaviour” 1989, nr 30.
Wasilewski J., Retoryka dominacji, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2006.
Wierzbicka A., Genry mowy, [w:] Tekst i zdanie, T. Dobrzyńska, E. Janus (red.), Wrocław 1983.
Wilkoń A., Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1987/2000.
Witosz B., Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1997.
Wojtak M., Strategie dyskursywne w pewnym typie tekstu dydaktycznego, [w:] Język w komunikacji, t. 3, G. Habrajska (red.), Łódź 2001.
Żydek-Bednarczuk U., Struktura tekstu rozmowy potocznej, Wyd. Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 1994.