Norweski dobrobyt a globalizacja

WOJCIECH LIEDER

DOI: http://dx.doi.org/10.21784/ZC.2015.014

ISSN: 1896-4087

Streszczenie:
„Było to w czasach mego głodowania i włóczęgi po Christianii, owym mieście, które każdego znaczyć piętnem swym musi…” – takim opisem norweskiej stolicy końca XIX wieku wybitny pisarz norweski, noblista Knut Hamsun, rozpoczął swoje dzieło pt. Głód (norw. Sult). Powieść jest głęboką analizą ludzkiej psychiki w warunkach głodu i walki o byt w ówczesnym Oslo. Twórczość Hamsuna w dużej mierze odnosiła się do ciężkiej sytuacji bytowej mieszkańców tego skandynawskiego kraju. Jeszcze w końcu XIX wieku Norwegia niejednokrotnie doświadczała głodu, biedy, wysokiego wskaźnika wychodźstwa (zwłaszcza do USA). Ten najbardziej na północ wysunięty kraj skandynawski był jednym z najbiedniejszych i najbardziej zacofanych w Europie. Ciąg wydarzeń, zjawisk, procesów jakie zaszły w tym nordyckim państwie oraz czynniki zewnętrzne, sprzyjające rozwojowi Norwegii, przyczyniły się do tego, iż dziś słowo ubóstwo, będące przez wiele stuleci synonimem tego skandynawskiego kraju, stało się jego antonimem. Niepodważalną rolę w budowaniu norweskiego dobrobytu miała Norweska Partia Pracy (DnA), której decyzje polityczne stały się na tyle trafne, iż można dziś mówić o norweskim modelu państwa opiekuńczego.

Abstract:
“It was during the time I wandere d about and starved in Christiania: Christiania, this singular city, from which no man departs without carrying away the traces of his sojourn there” – with this description of the Norwegian capital city of the late nineteenth century, Knut Hamsun, a prominent Norwegian writer and a Nobel laureate, began his opus entitled Hunger (Sult). This novel is a profound analysis of the human psyche set in circumstances of great hunger and struggle for survival in Hamsun’s contemporary Oslo. Today, the writer is regarded as the forerunner of the modernist trends in the psychological novel genre. However, Hunger is not an exception, as most of Hamsun’s work is widely related to the severe living conditions of the inhabitants of this Scandinavian country. Even before the outbreak of World War II, famine, poverty, high emigration rates (especially to the U.S.) were considered common phenomena. Norway was one of the poorest and most backward countries in Europe. The sequence of events, phenomena and processes that have taken place in this Nordic country, together with external factors conducive to Norway’s development, contributed to the fact, that nowadays the Word poverty, which was for many centuries synonymous with this Scandinavian country, became its antonym. Today, Norway is considered by many scholars as one of the Best countries to live in (this is corroborated by the top ranks which Norway achieved e.g. in the Human Development Index – first place in 1995, 2000-2006, 2009-2012), which arouses the perfectly understandable admiration. Therefore, it seems reasonable to ask a question about the mechanisms and processes that within only a single generation time span allowed the Norwegians to achieve such rapid progress, and climb to the top of the rankings of countries with the highest degree of development in the subsequent years.

Słowa kluczowe:

państwo opiekuńcze, norweski model państwa opiekuńczego, welfare state, socjaldemokracja, Norwegia, państwo dobrobytu

Keywords: Norway, welfare state, Social Democrats

Pełny tekst:

PDF – 219-238

Bibliografia:

Bereza-Jarociński A., Zarys dziejow Norwegii, Warszawa 1991.
Dane Centralnego Urzędu Statystycznego Norwegii Statistisk Sentralbyra, dostępny pod adresem: www.ssb.no.Denkiewicz-Szczepaniak E. i Grimnes O.K. (red.), Norwegia – Polska.
Przeszłość i teraźniejszość, Toruń 2006.
Encyklopedia Multimedialna PWN, dostępna w Internecie: www.encyklopedia. pwn.pl.
Frątczak S., Wspołczesna Skandynawia, Warszawa 1974.
Griffiths T., Skandynawia. Wojna z trollami, Warszawa 2011.
Grzybowski M., Systemy konstytucyjne państw skandynawskich, Warszawa 1998.
Gyllenthal L., Gebhardt J. F., Europa połnocna 1939-1945, Warszawa 2011.
Kaliński J., Historia gospodarcza XIX i XX wieku, Warszawa 2008.
Kettunen P., Petersen K., Beyond Welfare State Models. Transnational Historical Perspectives on Social Policy, Cheltenham 2011.
Kubka A., Podziały socjopolityczne w Norwegii w latach 1973-1997, Gdańsk 2004.
Lorenz E., Ruch robotniczy w Norwegii (w:) Denkiewicz-Szczepaniak E. i Grimnes O. K. (red.), Norwegia-Polska. Przeszłość i teraźniejszość, Toruń 2006.
Lundqvist A., Petersen K., In Experts We Trust, Odense 2010.
Norwegian Board of Health Supervision, http://www.helsetilsynet.no/ no/Norwegian-Board-of-Health-Supervision/Organization/ [11.12.2013].
Oficjalna strona internetowa Norweskiej Partii Pracy, http://arbeiderpartiet.no/ Hjem/Om-AP/Aps-historie/Kravet-om-et-arbeiderparti [11.12.2013].
Petersen K., Stewart J., Sorensen M. K., American Foundations and the European Welfare States, Odense 2013.
Szatlach M.E., Plan Marshalla. Amerykańska wizja integracji europejskiej, Bydgoszcz 2008.
Zespoł Krytyki Politycznej, Norwegia. Przewodnik nieturystyczny, Warszawa 2011.