Kursy repolonizacyjne na Śląsku Opolskim w latach 1945-1950

Kursy repolonizacyjne na Śląsku Opolskim w latach 1945–1950

Repolonization courses in Opolian Silesia in 1945–1950

JANUSZ PFAFF

Akademia im. Jana Długosza w Częstochowie

DOI: http://dx.doi.org/10.21784/ZC.2017.004

ISSN: 1896-4087

Streszczenie:
W 1945 r. do Polski przyłączono Śląsk Opolski, który objęto wówczas akcją repolonizacyjną, mającą na celu usunięcie wszelkich śladów niemieckiej przeszłości regionu i jego mieszkańców. Celem tego przedsięwzięcia było stworzenie niepodważalnego argumentu dowodzącego jego polskości. Jednym z elementów akcji były kursy repolonizacyjne, w których pod presją ogólnej sytuacji społeczno-politycznej wzięło udział ponad 93 tys. śląskiej młodzieży i osób dorosłych. Ślązaków uczono w ten sposób historii i geografii Polski oraz poprawnego posługiwania się językiem polskim w mowie i piśmie, aby w ten sposób stali się żywym dowodem potwierdzającym słuszność aspiracji Polski do tego terytorium, a także by ich trwale zintegrować z polskim społeczeństwem.

Abstract:
In 1945 Opolian Silesia was attached to Poland. At that time, Opolian Silesia was embraced by an action of repolonization which aim was to eliminate all German remains of the region and its inhabitants. The aim of this venture was to create an irrefutable argument which proves its Polishness. One of the elements of this action were repolonization courses. Under the pressure of socio-political situations 93 thousand of Silesian youth and adults took part in these courses. In this way, Silesians were taught the history and geography of Poland and also how to use the Polish language correctly in both writing and speaking. What is more, Silesians became a living proof which confirms the righteousness of Polish aspiration to this territory and also to permanently integrate them to Polish society.

Słowa kluczowe:
Śląsk Opolski, Górny Śląsk, kursy repolonizacyjne

Key words:
Opolian Silesia, Upper Silesia, repolonization courses

Pełny tekst:
PDF – 56-91
Bibliografia:

Boda-Krężel Z., Sprawa Volkslisty na Górnym Śląsku, Opole 1978.
Demkowski K., Pod znakiem rodła, [w:] K. Popiołek (red.), Wspomnienia nauczycieli śląskich, Katowice 1970.
Długoborski W., Pabisz J., Walka z uciskiem narodowym i społecznym w latach 1922–1939, [w:] W. Długoborski (red.), Bytom. Zarys rozwoju miasta, Warszawa-Kraków 1979.
Dulczewski Z., Kwilecki A. (oprac.), Pamiętniki osadników Ziem Odzyskanych, Poznań 1970.
Dziurok A. (oprac.), Obóz pracy w Świętochłowicach w 1945 roku. Dokumenty, zeznania, relacje, listy, Warszawa 2002.
Dziurok A., Niedurny M. (red.), Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku, Katowice 2004.
Dziurok A., Śląskie rozra¬chunki. Władze komunistyczne a byli członkowie organizacji nazistowskich na Górnym Śląsku w latach 1945–1956, Warszawa 2000.
Filipkowski T., Repolonizacja ludności rodzimej Warmii i Mazur w latach 1945–1950, [w:] R. Rauziński, S. Senft (red.), Polska ludność rodzima na Ziemiach Zachodnich i Północnych po II wojnie światowej. Materiały z sympozjum naukowego w Instytucie Śląskim w Opolu w dniu 25 listopada 1988 r., Opole 1989.
Gacki W. (red.), Podręczny poradnik dla kierowników i nauczycieli szkół powszechnych, Łódź 1932.
Gąszczyński M., Oświata dla dorosłych, [w:] T. Musioł (red.), Oświata na Opolszczyźnie w latach 1945–1959, Katowice 1961.
Glimos-Nadgórska A., Polskie szkolnictwo powszechne województwa śląskiego (1922–1939), Katowice 2000.
Grajpel A., Kartki z pamiętnika śląskiego nauczyciela, [w:] K. Popiołek (red.), Wspo¬mnienia nauczycieli…, op. cit..
Gruschka G., Zgoda – miejsce grozy. Obóz koncentracyjny w Świętochłowicach, Gliwice 1998.
Hasiński M., Praca kulturalno-oświatowa na Opolszczyźnie, „Zaranie Śląskie” 1947, z. 1–2.
Kantyka J., Zieliński W. (red.), Śląski Słownik Biograficzny, t. 2, Katowice 1979.
Kosiński Z., Przeobrażenia demograficzne na Ziemiach Zachodnich, [w:] W. Markiewicz, P. Rybicki (red.), Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich, Poznań 1967.
Kotula O., Szkolnictwo w województwie śląsko-dąbrowskim w latach 1945–1946, „Zaranie Śląskie” 1947, z. 1–2.
Kowalski Z., Powrót Śląska Opolskiego do Polski. Organizacja władzy ludowej i regulacja problemów narodowościowych w latach 1945–1948, Opole 1983.
Linek B., Polityka antyniemiecka na Górnym Śląsku w latach 1945–1950, Opole 2000.
Łempiński Z., Przesiedlenie ludności niemieckiej z województwa śląsko-dąbrowskiego w latach 1945–1950, Katowice 1979.
Madajczyk P., Obozy pracy na ziemiach zachodnich i północnych przed i po 1948 roku, [w:] C. Osękowski (red.), Ziemie Zachodnie i Północne Polski w okresie stalinowskim, Zielona Góra 1999.
Madajczyk P., Przyłączenie Śląska Opolskiego do Polski 1945-1948, Warszawa 1996.
Mensz W. (red.), Teheran-Jałta-Poczdam. Dokumenty konferencji szefów rządów trzech wielkich mocarstw, Warszawa 1972.
Misztal J., Weryfikacja narodowościowa na Śląsku Opolskim 1945–1950, Opole 1984.
Nowakowski S., Adaptacja ludności na Śląsku Opolskim, Poznań 1957.
Olejnik L., Ziemie Odzyskane w polityce narodowościowej państwa polskiego w latach 1945–1949, „Przegląd Zachodni” 1999, nr 3.
Osękowski C., Społeczeństwo Polski Zachodniej i Północnej w latach 1945–1956. Procesy integracji i dezintegracji, Zielona Góra 1994.
Półturzycki J., Rozwój i problemy szkolnictwa dla dorosłych w Polsce Ludowej, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1972.
Rauziński R., Przeobrażenia społeczno-demograficzne ludności na Ziemiach Zachodnich w latach 1945–1985, [w:] R. Rauziński, S. Senft (red.), Polska ludność…, op. cit.
Rysiak G. (oprac.), Zachodnia granica Polski na konferencji poczdamskiej. Zbiór dokumentów, Opole 1970.
Sakson A., Miejsce i rola ludności rodzimej w społecznościach lokalnych na przykładzie Warmii i Mazur w latach 1945–1956, [w:] R. Rauziński, S. Senft (red.), Polska ludność…, op. cit.
Senft S., Sytuacja polskiej ludności rodzimej na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945–1956 (na przykładzie Śląska Opolskiego), [w:] R. Rauziński, S. Senft (red.), Polska ludność…, op. cit.
Serafin F., Ruch Ludowy w województwie śląsko-dąbrowskim w latach 1945–1949, Katowice 1970.
Siemieński M., Zagadnienia szkolnictwa dla dorosłych. Organizacja – nauczanie, Kraków 1951.
Sławiński F., Pierwsze kroki na odzyskanej ziemi, [w:] Z. J. Bolek (wybór), Wróciła Polska. Pamiętniki z pierwszych lat powojennych na Ziemiach Odzyskanych, Warszawa 1974.
Strauchold G., Autochtoni polscy, niemieccy, czy… Od nacjonalizmu do komunizmu (1945–1949), Toruń 2001.
Śleziona J., Pamiętnik polskiego rechtora, [w:] R. Hajduk (red.), Pamiętniki Opolan, Kraków 1954.
Topol A. (red.), Obozy pracy przymusowej na Górnym Śląsku, Katowice 1994.
Walczak J., Jerzy Ziętek. Biografia Ślązaka (1901–1985), Katowice 2002.
Wrzesiński W. (red.), W stronę Odry i Bałtyku. Wybór źródeł (1795 – 1950), t. IV: Od Poczdamu do Zgorzelca (1945–1950), Wrocław-Warszawa 1991.
Wrzesiński W., Postawy i nastroje Polaków na Górnym Śląsku w latach II wojny światowej, [w:] W. Wrzesiński (red.), Górny Śląsk i Górnoślązacy w II wojnie światowej, Bytom 1997.
Zawadzki A., Notatki, przemówienia 1945–1948 na Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim, tekst autoryzowany, wybór W. Janiurek, W. Szewczyk, Katowice 1964.

Drukuj