Edukacja i informacja elementem ochrony dziedzictwa narodowego na przykładzie archiwów państwowych. Refleksje nad problemem

Edukacja i informacja elementem ochrony dziedzictwa narodowego na przykładzie archiwów państwowych. Refleksje nad problemem

Reflections on the Issue of Education and Information as Essential Elements in Conservation of National Heritage. The Study on the Example of National Archives

TOMASZ DZIKI

DOI: http://dx.doi.org/10.21784/ZC.2014.003

ISSN: 1896-4087

Streszczenie:
Zgodnie z Konstytucją RP z 1997 r. państwo zapewnia ochronę kultury i dziedzictwa narodowego. Problematykę tę zawarto także m.in. w kolejnych strategiach bezpieczeństwa RP z lat 2000–2007. Archiwa państwowe przechowują i zabezpieczają istotną część dziedzictwa narodowego, stąd spoczywają na nich zadania z zakresu jego ochrony. Zagrożeń dla dóbr kultury, w tym dla materiałów archiwalnych, jest dużo. Obecnie zwraca się uwagę na dwa ich typy, tj. zagrożenia ze strony natury (np. powodzie) i zagrożenia wynikające z działalności człowieka (m.in. kradzież, wywóz za granicę, niszczenie). Szereg zagrożeń ze strony człowieka wynika z nieświadomości, braku informacji i niewiedzy. Stąd ważnym elementem ochrony, np. materiałów archiwalnych, przed świadomym lub nieświadomym wywozem, niszczeniem jest informowanie i edukowanie społeczeństwa, w tym ludzi odpowiedzialnych za posiadane i wytwarzane materiały archiwalne.

Abstract:
According to the Constitution of the Republic of Poland 1997, it is the responsibility of the state to preserve and safeguard the national heritage. The issue of national heritage protection can be also found in documents concerning strategies of the national security of Poland (2000–2007). State archives, by storing valuable records, play an important role in preservation and protection of national heritage. Cultural properties, including those kept in archives, are vulnerable to various potential hazards. There are two main types of dangers: natural (i.e. flood) and man-made (theft, smuggling, vandalism). The hazards are often caused by the lack of knowledge and ignorance. That is why, the essential part of the heritage protection should be educating and raising the awareness of people, including those responsible for care and handling of archival materials.

Słowa kluczowe:
ochrona kultury i dziedzictwa narodowego, bezpieczeństwo narodowe, edukacja, materiały archiwalne, ewidencja dóbr kultury

Keywords:

conservation of national heritage, national security, education, archival materials, record of cultural properties.

Pełny tekst:
PDF – 61-75

Bibliografia:
Źrodła
Konstytucji RP z 2 IV 1997 r., DzU z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Ustawa z dnia 15 II 1962 r., o ochronie dobr kultury i muzeach, DzU z 1962 r. Nr 10, poz. 48. Ustawa z dnia 14 VII 1983 r., o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, DzU z 1983 r. Nr 38, poz. 173.
Ustawa z dnia 21 I 1988 r., o Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, DzU z 1988 r. Nr 2, poz. 2.
Ustawa z dnia 21 XI 1996 r., o muzeach, DzU z 1996 r. Nr 5, poz. 24.
Ustawa z dnia 3 II 2001 r., o ochronie dziedzictwa Fryderyka Chopina, DzU z 2001 r. Nr 16, poz. 168.
Ustawa z dnia 23 VII 2003 r., o ochronie zabytkow i opiece nad zabytkami, DzU z 2003 r. Nr 162, poz. 1568.
Strategia bezpieczeństwa narodowego Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2007.
Deklaracja Warszawska. Kultura – pamięć – tożsamości, Warszawa 2011 (tekst deklaracji dostępny m.in.: www.archiwa.gov.pl).
Sprawozdania z działalności Archiwum Państwowego w Toruniu za lata 2000–2012.
http://www.archiwa.gov.pl/pl/wystawy.html.
http://www.archiwa.gov.pl/pl/wydawnictwa/publikacje-ndap-i-archiwow-
-pastwowych/w21.html.
http://szukajwarchiwach.pl.
http://www.archiwa.gov.pl/pl/bazy-danych.html.
Publikacje zwarte, artykuły
Archeion 2003, t. CVI.
Historycy skazani za kradzież rękopisów, www.polskalokalna.pl.
Kowalski W., Rodzaje roszczeń o odzyskanie utraconych dóbr kultury, [w:] Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX wieku, (red.) G. Czubek i P. Kosiewski, Warszawa 2004.
Nałęcz D., Doświadczenie powodzi, Archeion 1998, t. XCIX.
Opisy miast Kujaw wschodnich z 1860 r. (Gubernia warszawska), Nowe Miscellanea Historyczne, t. 6, Seria opisy miast Królestwa Polskiego w XIX wieku, z. 1, (wstęp i oprac.) M. Gruszczyńska i J. Porazinski, Warszawa 2002.
Organizacja ochrony kultury i dziedzictwa narodowego, [w:] Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku. Wyznania i strategie, (red. nauk.) R. Jakubczak, J. Flis, Warszawa 2006.
Pomian K., „Dobra kultury”, „skarby narodowe”, restytucja, [w:] Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX wieku, (red.) G. Czubek i P. Kosiewski, Warszawa 2004.
Radziszewski R., Zadania i kompetencje organów administracji publicznej po reformie ustrojowej państwa, Warszawa 2000.
Stępniak W., Dyskusja, [w:] Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX wieku, (red.) G. Czubek i P. Kosiewski, Warszawa 2004.
Turner S., Zwrot mienia a prawo, [w:] Przemieszczone dobra kultury. Przypadek Europy Zachodniej i problemy państw Europy Środkowej i Wschodniej w XX wieku, (red.) G. Czubek i P. Kosiewski, Warszawa 2004.
Walichowski T., Kierunki rozwoju archiwistyki polskiej, Warszawa–Łodź 1979.
Źródła archiwalne do dziejów Żydów w Polsce, (red. nauk.) B. Woszczyński i V. Urbaniak, Warszawa 2001.
Wojtyła K., U podstaw odnowy, Kraków 1972.

Drukuj