Działalność literacka Wandy Wasilewskiej w latach 1945-1964
Literature Activity of Wanda Wasilewska in the Years 1945-1964
MARZENA FORMA
DOI: http://dx.doi.org/10.21784/RH.2016.002
ISSN: 1731-2221
Streszczenie:
Zasadniczym celem niniejszego szkicu jest charakterystyka powojennej działalności literackiej Wandy Wasilewskiej, która pochodziła z lewicowego domu o niepodległościowych tradycjach. Po wybuchu II wojny światowej udała się na wschód, gdzie została dyrektorem sowieckiego teatru we Lwowie, weszła w skład Rady Najwyższej ZSRR, wstąpiła do Armii Czerwonej oraz była współzałożycielką Związku Patriotów Polskich i współuczestniczyła w powołaniu polskiej 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki oraz 1 Armii Polskiej w ZSRR. Po wojnie nie wróciła do kraju. Działała w ruchach pokojowych (np. w Światowej Radzie Pokoju), z racji czego często wyjeżdżała za granicę. Owocem tych podróży były reportaże pt. 30 dni w Chinach, 10 dni na Kubie, W Paryżu i poza Paryżem. Wielokrotnie odwiedzała Polskę. Zmarła 29 lipca 1964 roku w Kijowie i została pochowana na cmentarzu Bajkowym.
Abstract:
The main purpose of this draft is characterization of post-war literary activity of Wanda Wasilewska. She came firom family of patriotic background with leftist convictions. The atmosphere of her family house influenced Wasilewska's social consciousness. After the outbreak of Second World War, she went to the east and became a director of Soviet theatre in Lviv, she got into lineup USRR Highest Council, she even joined the Russian Army, contributed to the establishment of Union of Polish Patriots and also the 1 Polish Tadeusz Kościuszko Infantry Division, also First Polish Army in Soviet Union.
She did not return to the country after the war. She was active in the peace movements (for example, in the World Peace Council) and because of this she was freąuently going abroad (China, Cuba, Paris). The result of those journeys were reportages, titled "30 Days in China", "10 Days in Cuba", "In Paris and outside the Paris". She was freąuently visiting Poland. 29 July 1964 she died in Kiev. The novelist was buried in the Baikove Cemetery.
Słowa kluczowe:
Wanda Wasilewska, reportaż, polityka, lata powojenne
Keywords:
Wanda Wasilewska, reportage, political, post-war-years
Pełny tekst:
PDF 19-45
Bibliografia:
100/XX. Antologia polskiego reportażu XX wieku, M. Szczygieł (red.) , t. 1, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2014.
Bałandynowicz A., Przemoc w środkach masowego przekazu, PTHP, Warszawa 2006.
Berling Z., Wolność na przetarg, t.3, Polski Dom Wydawniczy, Warszawa 1991.
Berling Z., Wspomnienia: Przeciw 17 Republice, Polski Dom Wydawniczy, Warszawa 1991.
Białokozowicz B., Wanda Wasilewska- działalność i twórczość (w 75 rocznicę urodzin), „Język rosyjski" 1980, nr 4.
Chruszczow N., Fragmenty wspomnień, „Zeszyty Historyczne" 2000, nr 132, s. 109-192.
Ciołkosz A., Wanda Wasilewska: dwa szkice biograficzne, Polonia Book Fund, Londyn 1977.
Forma M., Działalność kulturalno-literacka Wandy Wasilewskiej w latach 1939-1945, „Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej we Włocławku. Zbliżenia Cywilizacyjne. Edukacja, kultura, polityka", t. X, A. Adamczyk (red.), Włocławek 2014.
Głowacki A., Działalność Wandy Wasilewskiej w czasie II Wojny Światowej, „Wojskowy Przegląd Historyczny" 1982 nr 4.
Koper S., Kobiety władzy PRL, Wydawnictwo Czerwone i Czarne, Warszawa 2012.
Marcinkowski A., Uroczystość nadania Wojskowemu Instytutowi Historycznemu imienia Wandy Wasilewskiej, „Wojskowy Przegląd Historyczny" 1978, nr 2 (84).
Marcjanik M., Grzeczność w komunikacji językowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Molenda J., Bierut i Wasilewska. Agent i dewotka, Bellona, Warszawa 2015.
Mrozik A., „Wanda, co wołała Rusa". Wytwarzanie (biografii) komunistki –wytwarzanie (tożsamości) narodu, [w:] PRL - życie po życiu, K. Chmielewska, A. Mrozik, G. Wołowiec (red.), Warszawa 2013.
Mrozik A., Komunistki i duch transgresji. „Przypadek" Wandy Wasilewskiej, „Teksty Drugie" 2013, nr 3.
Pawlik H., Polska i Polacy w radzieckiej twórczości Wandy Wasilewskiej, [w:] Z lubelskich studiów rusycystycznych. Od Michała Chieraskowa do Konstantego Fiedina, J. Borsukiewicza (red.), Lublin 1988.
Petrozolin B., W jednym życiu - to wszystko, „Miesięcznik Literacki" 1980, nr 3.
Podolak M., Wanda Wasilewska - matka chrzestna Polski Ludowej. Zagadnieniabadawcze, „Zimowa Szkoła Historii Najnowszej 2013", Ł. Kamińskiego, T. Sudoła, M. Żuczkowskiego (red.), Warszawa 2014.
Puzynina J., A. Pajdzińska, Etyka słowa, [w:] O zagrożeniach i bogactwie polszczyzny, J. Miodka (red.), Wrocław 1966.
Ritzer G., Makdonaldyzacja społeczeństwa: wydanie na nowy wiek, przeł. L. Stawowy, Muza, Warszawa 2003.
Ritzer G., McDonaldyzacja społeczeństwa, przeł. S. Magala, Muza, Warszawa 1997.
Siedlecka J., Biografie odtajnione. Z archiwów literackich bezpieki, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2015.
Sokorski W., Adieu, burdel czyli notatnik intymny, Andy Grafik, Chicago – Warszawa 1992.
Syzdek E., Działalność Wandy Wasilewskiej w latach drugiej wojny światowej, Wydawnictwo MON, Warszawa 1981.
Syzdek E., W jednym życiu tak wiele. Opowieść o Wandzie Wasilewskiej, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1980.
Syzdek E., Wanda Wasilewska (1905-1964), Wydawnictwo MON, Warszawa 1979.
Syzdek E., Wanda Wasilewska wciąż mało znana, „Nowe Książki" 31 X 1976, nr 20.
Trznadel J., Hańba domowa. Rozmowy z pisarzami, Wydawnictwo Antyk, Warszawa - Komorów 2006.
Trznadel J., Kolaboranci. Tadeusz Boy-Żeleński i grupa komunistycznych pisarzy we Lwowie 1939-1941, Wydawnictwo Antyk, Komorów 1998.
Wanda Wasilewska we wspomnieniach, E. Syzdek (red.), Książka i Wiedza, Warszawa 1982.
Wanda Wasilewska. O wolną i demokratyczną. Wybór artykułów, przemówień i listów ,oprać. 30. Z. Kumoś, T. Siergiejczyk, E. Syzdek, Wojskowy Instytut Historyczny im. Wandy Wasilewskiej, Warszawa 1985.
Wat A., Mój wiek. Pamiętnik mówiony, t. 1, Czytelnik, Warszawa 1990.
Wojtczak M., Wielką i mniejszą literą. Literatura i polityka w pierwszym ćwierćwieczu PRL, Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2014.
Wolny K., O poetyce współczesnego reportażu polskiego (1945 - 1985), Wyższa Szkoła Pedagogiczna, Rzeszów 1991.
Wspomnienia Wandy Wasilewskiej, „Z pola walki" 1968, nr 1 (41).
Zatorska H., Wanda Wasilewska. Współczesne życiorysy Polaków, Iskry, Warszawa 1977.
Źródła Archiwalne:
AAN, Relacja Rozalii Lampę o Wandzie Wasilewskiej z marca 1976 roku, tęcz. osób. Wandy Wasilewskiej, sygn. 9599, k. 471.
Słowniki:
Czajka M., Słownik biograficzny XXwieku, Wiedza Powszechna, Warszawa 2004.
Konopka H., Konopka A., Leksykon historii Polski po II wojnie światowej 1944-1997, Graf Punkt, Warszawa 1999.
Literatura Polska: przewodnik encyklopedyczny, J. Krzyżanowski (red.), od 1976 C.Hernas, t. 2, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1984.
Współcześni polscy pisarze i badacze literatury: słownik bibliograficzny, oprać, zespół pod red. J. Czachowskiej, A. Szałagan, t. 9, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2004.
Wywiady:
Syzdek E., Powojenna działalność Wandy Wasilewskiej, rozmowę przeprow. M. Forma, Warszawa, kwiecień 2016.
Netografia:
Film pt. Wanda Wasilewska odwiedza budowę trasy W-Z,
http://www.kronikarp.pl/szukaj,20740,strona-l, dostęp [10.06.2015].
Film pt. Wizyta Wandy Wasilewskiej w Praskim Pułku im. Tadeusza Kościuszki, http://www.repozytorium.fn.org.pl/?q=pl/node/7023#.VZfT7fntmko, dostęp [10.06.2015].
Jakubowski D., Kontrowersje wokół Wandy Wasilewskiej. Śmiech Bermana zza grobu, dostępne online: http://antykapitalista19171959.salon24.pl/84911,dawid-jakubowski-kontrowersje-wokol-wandy-wasilewskiej-smiech-b,2 [21.09.2015].
Mrozik A., „Komuniści (nie) mają ojczyzny. " Wanda Wasilewska jako polska (anty)bohaterka narodowa, „Studia Litteraria et Historica" 2013, nr 2, dostępne on linę: https://ispan.waw.pl/iournals/index.php/slh/article/view/slh.2013.021/187 [10.07.2015].
Mrozik A., Poza nawiasem historii (kobiet), czyli po co nam dziś komunistki, „Wakat On- line" 2014, nr 3, dostęp online: http://sdk.pl/wakat/nr26/AgnieszkaMrozik.htmi[15.08.2015].
Szczęsna J., Wanda Wasilewska: Bywszaja Polka, „Gazeta Wyborcza” 2001, nr 71, GAZETA ŚWIĄTECZNA, dostępne online:http://wyborcza.pl/l,75475,192981.html [14.02.2014].
Bibliografia utworów cytowanych Wandy Wasilewskiej:
Wasilewska W., 30 dni w Chinach, Wydawnictwo MON, Warszawa 1957.
Wasilewska W., W Paryżu i poza Paryżem, Książka i Wiedza, Warszawa 1949.