Dewolucja jako szczególny proces decentralizacji w Wielkiej Brytanii
DOI: http://dx.doi.org/10.21784/SamorzadTerytorialny.2017.011
LUCYNA RAJCA
Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
Dewolucja jako szczególny proces decentralizacji w Wielkiej Brytanii
Devolution as a special process of decentralization in the UK
Streszczenie:
Po objęciu władzy przez New Labour w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej został zapoczątkowany szczególny proces decentralizacji i politycznej regionalizacji określany pojęciem dewolucji. Dewolucja jest określeniem procesu specyficznego, wyjątkowego i charakterystycznego dla przemian zachodzących w Zjednoczonym Królestwie. Używanie go w odniesieniu do procesów decentralizacyjnych zachodzących w innych państwach, w tym Polsce nie wydaje się być właściwe. Dewolucja jako proces decyduje o obecnym i przyszłym kształcie Zjednoczonego Królestwa. Czyni proces wyjścia z UE skomplikowanym i ryzykownym politycznie.
Słowa kluczowe:
dewolucja; decentralizacja władzy
Abstract:
Taking power by New Labour in the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland marked the beginning of a special process of decentralization and political regionalization referred to as the concept of devolution. The term devolution enhances the specific, unique and characteristic process of changes that take place in the United Kingdom. Using it in relation to the decentralization processes occurring in other countries, including Poland, does not seem to be appropriate. Devolution as a process determines the current and future shape of the United Kingdom. It makes the process of exit from the EU complicated and politically risky.
Keywords:
devolution; decentralization of power
Pełny tekst:
PDF- 147-164
Bibliografia:
Anderson M., Devolution of Policing and Justice in Northern Ireland, “The Ombudsman” 2010, nr 40.
Barnett H., Constitutional and Administrative Law, 4th ed., Cavendish Publishing, London 2003.
Bogdanor V., Devolution in the United Kingdom, Oxford University Press, Oxford 1999.
Czapiewski T., Kształtowanie się systemu politycznego Szkocji, Wydawnictwo Zapol, Szczecin 2011.
Czapiewski T., Co dalej z dewolucją? Współczesne projekty zmian ustrojowej pozycji Szkocji, [w:] F. Gołembski i in. (red.), Polityka brytyjska po wyborach parlamentarnych 2010, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011.
Domagała M., Rozwiązania autonomii terytorialnej w Wielkiej Brytanii, [w:] J. Iwanek, R. Radek (red.), Autonomia terytorialna w perspektywie europejskiej, t. II, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Encyklopedia Popularna PWN, wyd. XXI, PWN, Warszawa 1991.
Faucher-King F. and Le Galès P., The New Labour Experiment. Change and Reform Under Blair and Brown, Stanford University Press, Stanford 2010.
Galent M., Asymetryczna dewolucja w Zjednoczonym Królestwie. Walijczyków droga do autonomii, [w:] J. Iwanek, R. Radek (red.), Autonomia terytorialna w perspektywie europejskiej, t. 2, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Hennecke H.J., Decentralizacja jako model dla Europy. Wymagania systemowo-teoretyczne i niemieckie doświadczenia z samorządem regionalnym i gospodarczym, [w:] A. Lutrzykowski (red.), Ustrój terytorialny państwa a decentralizacja systemu władzy publicznej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2012.
Izdebski H., Samorząd terytorialny. Podstawy ustroju i działalności, wyd. 3, LexisNexis, Warszawa 2014.
Izdebski H., Introduction to Public Administration and Administrative Law, Liber, Warszawa 2006.
Jeffrey Ch., Devolution in the UK, [w:] M. Flinders, A. Gamble, C. Hay, M. Kenny (red.), The Oxford Handbook of British Politics, Oxford University Press, New York, 2009.
Jeffrey Ch., The unfinished business of devolution: seven open question, “Public Policy and Administration” 2007, vol. 22, nr 1, s. 92–108.
Kaczorowska M., Reformy dewolucyjne w Zjednoczonym Królestwie, [w:] F. Gołembski, P. Biskup, M. Kaczorowska (red.), Era Blaira i Browna. Wybrane problemy polityczne rządów Partii Pracy w Zjednoczonym Królestwie 1997–2010, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2010.
Kaczorowska M., Dewolucja systemu politycznego: istota, wpływ i znaczenie – casus Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, [w:] J. Szymanek, M. Kaczorowska, A. Rothert (red.), Ewolucja dewolucja emergencja, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2007.
Kubas S., Parlament Szkocki. Dewolucja – wyzwanie dla Zjednoczonego Królestwa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2004.
Libor G., Zjawisko dewolucji władzy i jego charakterystyka na przykładzie Walii: wymiar instytucjonalno-prawny, „Wrocławskie Studia Politologiczne” 2014, t. 16, s. 156–169.
Loughlin J., The United Kingdom: From Hypercentralization to Devolution, [w:] J. Loughlin et. al. (red.), Subnational Democracy in the European Union. Challenges and Opportunities, Oxford University Press, Oxford 2001.
O’Neill M., Britishness and politics: towards a federal future, [w:] M. O’Neill (red.), Devolution and British Politics, Routledge, London 2004.
Rajca L., Kształtowanie się autonomii terytorialnej w Wielkiej Brytanii i wybranych państwach europejskich, [w:] J. Iwanek, R. Radek, Autonomia terytorialna w perspektywie europejskiej, t. 2, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Rajca L., Reformy samorządu terytorialnego w Anglii w latach 1997–2010, Europejskie Centrum Edukacyjne, Toruń 2012.
Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, wyd. 5, Wolters Kluwer, Warszawa 2013.
Sarnecki P., System konstytucyjny Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2009.
Sarnecki P., Ustroje konstytucyjne państw współczesnych, wyd. 2, Kraków: Zakamycze 2005.
Scotland analysis. Devolution and the implication of Scottish independence, https://www.gov.uk/government/publications/scotland-analysis-devolution-and-the- implications-ofscottish-independence, (dostęp:1.02.2014 r.).
Scotland Act receives Royal Assent and now becomes law, https://www.gov.uk/government/news/scotland-bill-completes-its-passage-through-parliament, (dostęp: 20.06.2016 r.).
Supernat J., Dewolucja w Zjednoczonym Królestwie Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, „Samorząd Terytorialny” 2012, nr 1–2, s. 134–141.
The Government of Wales Act 1998 Schedule 2, http://www.legislation.gov.uk/ukpga/1998/38/contents, (dostęp: 10.02.2009).
Toszek B.H., Puszka Pandory. Niezamierzone konsekwencje reformy dewolucyjnej w Wielkiej Brytanii, Biuletyn Instytutu Zachodniego, Poznań 2012, nr 102.
Toszek B.H., Kużelewska E., Od wizji do rzeczywistości. Dziesięć lat dewolucji w Walii, ASPRA-JR, Warszawa 2011.
Toszek B.H., Problem labilności przesłanek dewolucji w Walii, [w:] B.H. Toszek i T. Czapiewski (red.), Od Thatcher do Blaira. Wielka Brytania na przełomie XX i XXI wieku, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2010.
Wilson D., Game C., Local Government in the United Kingdom, 4th ed., Palgrave Macmillan, Basingstoke 2006.
Wlaźlak K., Współczesne problemy autonomii regionalnej w Europie, „Państwo i Prawo” 2010, nr 8, s. 31–46.
Wolniaczyk K., Szkockie dążenia niepodległościowe – płaszczyzna prawna i polityczna, „Ius Novum” 2014, nr 3, s. 86–100.