Organ wykonawczy gminy – czynniki dysfunkcyjne
The commune executive body – dysfunctional factors
GRAŻYNA SZCZESNA
Akademia Humanistyczna im. A. Gieysztora w Pułtusku
ISSN: 1896-4087
DOI: http://dx.doi.org/10.21784/ZC.2017.011
Streszczenie:
Gmina zajmuje szczególną pozycję w strukturze ustrojowej samorządu terytorialnego. Jest społeczną przestrzenią, w której potrzeby, interesy oraz aspiracje jej mieszkańców są najbardziej widoczne. Na tym poziomie podejmowane są działania zmierzające do coraz pełniejszej realizacji zadań społecznych związanych z rozwiązywaniem codziennych, indywidualnych spraw i problemów obywateli oraz spraw i problemów życia zbiorowego. Z uwagi na rangę gminy, nie bez powodu określanej jako jednostka podstawowa samorządu terytorialnego, w literaturze naukowej, w publicystyce i rozmaitego typu debatach podkreśla się znaczenie odpowiednich rozwiązań dotyczących charakteru, kompetencji, zasad funkcjonowania, a także sposobu kreowania organów tej jednostki. Już w początkowym okresie po restytucji samorządu terytorialnego coraz częściej pojawiały się postulaty sugerujące potrzebę zmian kształtu organu wykonawczego, jego składu oraz trybu powoływania. Pozycja i funkcje organu wykonawczego gminy to niezwykle ważny problem ustrojowo-prawny. Przyjęta w Polsce w 2002 r. nowa w tym zakresie regulacja wciąż budzi wiele wątpliwości. Przede wszystkim dotyczą one relacji wójt (burmistrz, prezydent miasta) – rada gminy (miasta). Dostrzec można również osłabienie pozycji rady, będącej organem stanowiącym i kontrolnym gminy, wobec znacznie wzmocnionego monokratycznego organu wykonawczego. Jednak należy podkreślić, że obecne rozwiązania przyniosły wzrost efektywności administracji samorządowej gminy.
Artykuł opisuje najważniejsze dysfunkcje organu wykonawczego gminy oraz dylematy wymagające głębokiej analizy i zaproponowania nowych, skutecznych rozwiązań prawnych, które pozwolą dbać o rozwój gmin i ich mieszkańców.
Abstract:
The commune take a special position in the institutional structure of the local government. It is a social space in which the most visible are needs, ventures and aspirations of its residents. On this level, there are undertaken actions which are leading to realize social tasks connected with resolving the daily, individual citizens’ issues and problems as well as issues and problems of the collective life. In view of the commune’s position, not without reason called the base unit of the municipal government, in scientific literature, journalism and various debates is underlined the importance of proper solutions involving the character, competencies, operating procedures and also the way of creating authorities of this unit. Already in the initial period, after the restitution of the municipal government the postulates suggesting a need of changing the form of executive body, its composition and the way of its emoneling were increasingly apearing. The position and function of commune executive body are extremely important structural and legal problems. The new in this range regulation accepted in 2002 in Poland still raises many questions. Most of all they involve the relation between the head of commune (mayor, president of the city) and commune (city) council. We can also detect the weakness of council’s position against the significantly weighted single executive body. However, it should be underlined that present solutions have brought an effectivity increase of commune local government. This article describes the principal disfunctions of commune executive body and problems needing a deep analysis and proposing new, effective legal solutions which enable a care of commune and its residents development.
Słowa kluczowe:
samorząd terytorialny, władza lokalna, organ zarządzająco-wykonawczy, wybory bezpośrednie
Keywords:
local government, local power, the managerial-implementary authority, direct elections
Pełny tekst:
PDF – 76-89
Bibliografia:
Bober J., Hausner J., Izdebski H., Lachiewicz W. i inni, Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Małopolska Szkoła Administracji Publicznej. Kraków 2013.
Budzisz R., Doskonalenie modelu organu wykonawczego gminy w prawie polskim, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2010.
Chodubski A., Samorząd lokalny jako zjawisko cywilizacyjne odwrotu od społeczeństwa masowego, [w:] B. Nawrot, J. Pokładecki (red.), Samorząd gminny w Polsce. Doświadczenia i perspektywy, Wyd. UAM, Poznań 1999.
Graczyk M., Czy samorząd w Polsce powinien być reformowany?, [w:] A. Lutrzykowski (red.), Polski samorząd terytorialny. Europejskie standardy i krajowa specyfika, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014.
Hausner J., Izdebski H., Lachiewicz W. i inni, Narastające dysfunkcje, zasadnicze dylematy, konieczne, działania. Raport o stanie samorządności terytorialnej w Polsce. Tom II, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie. Małopolska Szkoła Administracji Publicznej, Kraków 2014.
Lutrzykowski A., Aktualne problemy samorządu terytorialnego w Polsce w świetle badań naukowych ze szczególnym uwzględnieniem samorządu powiatowego, [w:] A. Finster, J. Knopek (red.), 25 lat samorządu terytorialnego. Polska – Pomorze – Chojnice, Urząd Miejski w Chojnicach, Chojnice 2015.
Piasecki A. K., Wybory parlamentarne, samorządowe, prezydenckie 1989–2002, Wyd. Tęcza, Zielona Góra 2003.
Słobodzian B., Rozbudowa samorządu terytorialnego w Polsce, problemy podziału terytorialnego państwa i metropolizacji w kontekście integracji europejskiej, [w:] A. Lutrzykowski (red.), Polski samorząd terytorialny..., op. cit.
Słobodzian B., Współczesny system samorządu terytorialnego w Polsce, Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2005.
Sługocki J., Prawo administracyjne. Zagadnienia ustrojowe, Wolters Kluwer Polska. Warszawa 2012.
Szewc T., Dostosowanie prawa polskiego do zasad Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz–Katowice 2006.
Tabernacka M., Negocjacje i mediacje w sferze publicznej, Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2009.
Tarasek M., Wprowadzenie ograniczenia kadencyjności wójta, burmistrza i prezydenta miasta w pracach polskiego parlamentu, „Polityka i Społeczeństwo” 2016, Nr 2 (14).